စာဖတ္တတ္ရန္ေလ့က်င့္ထားသင့္ေသာနည္းနာမ်ား

ေက်ာင္းမွရခဲ့သည့္ တစ္ေၾကာင္းခ်င္းနားလည္ေအာင္ အားထုတ္သည့္နည္းအျပင္ အျခား စာဖတ္နည္း နာမ်ား ရွိသည္ကိုသိေအာင္ ပထမ အားထုတ္ သင့္ပါသည္။ ထို ့ေနာက္ ၎နည္းနာတို ့ကိုကၽြမ္းက်င္ ေအာင္ ၾကိဳးပမ္း သင့္ပါသည္။ အသံုးမ်ားေသာ နည္းနာမ်ားကို ၾကည့္ၾကပါစို ့။


(၁) ဖတ္မည့္စာ ဘာအေၾကာင္းလဲ ျမည္းစမ္းၾကည့္ျခင္း

မဖတ္ရေသးမီ ဘာေတြေရးထားသလဲကို ဘယ္လိုသိနိုင္ပါသလဲ။အရင္ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ေျပာခဲ့သည့္ စာပံုစံကို ကၽြမ္းက်င္ပါက သိနိုင္ပါသည္။ ဇာတ္လမ္းမဟုတ္သည့္ စာအုပ္ဆိုပါက အဖံုး၊ မာတိကာ၊ မိတ္ဆက္ တို ့တြင္ပါသည့္ ေခါင္းစဥ္မ်ားကို ဖတ္ၾကည့္ပါ။ တစ္အုပ္လံုးပါအခန္း ခဲြမ်ား ၏ေခါင္း စဥ္ မ်ားကို စ ဖတ္ၾကည့္ပါ။ စာတစ္ပုဒ္ဆိုပါက ၎၏ေခါင္းစဥ္မ်ားကို လိုက္ဖတ္ၾကည့္ပါ။ အေရာင္နွင့္ ျခယ္ ထား ေသာ စာလံုးမ်ာ အရြယ္ၾကီးထားေသာ စာလံုးမ်ား ပံု စာမ်ား စသည့္ စာ အထား အသို မ်ားကိုလည္း အကူအညီယူကာ ျမည္းစမ္းၾကည့္ပါ။ ၀တၴဳ ဇာတ္လမ္းဆိုပါက ရုပ္ပံု၊ ဇာတ္လမ္း အစ ပိုင္းေလာက္ကို ျမည္းၾကည့္ပါ။


(၂) ဖတ္မည့္ စာပါအေၾကာင္းအရာကို စဥ္းစားျခင္း

စာတစ္ပုိဒ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ပုဒ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္အုပ္ျဖစ္ေစ၊ စ မဖတ္မီ စာပါအေၾကာင္းနွင့္ပတ္သက္၍ မိမိဘာ သိထားသလဲ ဆိုသည္ကို အရင္ဆံုးစဥ္းစားသင့္သည္။ သို ့မွသာ သိျပီးသမွ်နွင့္ ဆက္စပ္မိမည္္။ ဖတ္ ေတာ့မည့္စာကိုလည္း ပိုစိတ္၀င္စားပါမည္။  (အဂၤလိပ္စာ စ ဖတ္လိုသူမ်ားအတြက္ မိမိသိထားတာ 'မ်ား' သည့္ အေၾကာင္းအရာပါသည့္ စာအုပ္ကို စ ဖတ္သင့္ပါသည္။)


(၃) ၾကိဳတင္ခန္ ့မွန္းျခင္း

ဤနည္းနာမွာ ၀တၲဳဇာတ္လမ္း တို ့ကိုဖတ္သည့္အခါ ပိုအသံုး၀င္တတ္ပါသည္။ ထို ့ျပင္ စာပံုစံနွင့္ လည္း ဆက္ စပ္ ေနတတ္သည္။ စံုေထာက္၊အခ်စ္၊အလြမ္း၊အေသာ စသည့္ ၀တၲဳ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုအကၽြမ္း ၀င္ေလ၊ ထိုဇာတ္လမ္းတို ့တြင္ ျဖစ္ပ်က္တတ္သည့္ ဇာတ္ကြက္မ်ားကို ပိုခန္ ့မွန္းနိင္ေလျဖစ္ပါသည္။ (အဂၤလိပ္စာ စ ဖတ္လိုသူမ်ား မိမိအၾကိဳက္ဆံုးေသာ ဇာတ္လမ္းပံုစံ အလြယ္ စာအုပ္မ်ားကို စ ဖတ္သင့္သည္။)


(၄) ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္ျခင္း

ဘယ္စာအုပ္မ်ိဳးမဆို အထက္ပါ နည္းနာမ်ားသံုးၿပီးလ်င္ ကုိယ္ပိုင္ေမးခြန္းထုတ္သင့္သည္။ စာရြက္ေပၚ တြင ္ေရး ရမည္ဟု မဆိုလိုပါ။ စိတ္ထဲတြင္ စဥ္းစားရုံမွ်ျဖင့္ လံုေလာက္ပါသည္။ ဥပမာ ဇာတ္လမ္း တစ္ ခုဆိုပါက ဘာေၾကာင့္ ဇာတ္လမ္းအစ (သို ့မဟုတ္)အဖံုး သရုပ္ေဖာ္ပံုတြင္ေတြ ့ရသည့္ ဇာတ္ ေကာင္ ဘာေၾကာင့္ ရူးသြားသလဲ ဆိုသည္ကို စဥ္းစားၾကည့္ျခင္း၊ (ရွိတ္စပီးယား၏ ‘လီယာဘုရင္ၾကီး’ လိုဇာတ္ လမ္း မ်ိဳး) အျခားစာအုပ္မ်ိဳးဆိုပါက ေခါင္းစဥ္ၾကီး ငယ္ တို ့အနက္က မသိေသးသည့္အရာနွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ားစဥ္းစားၾကည့့့္ျခင္း။ ဤနည္းနာကိုသံုးလ်င္ ဖတ္မည့္စာနွင့္ပတ္သက္၍ မိမိဘယ္ေလာက္သိထားသလဲ ဆိုသည့္အတိုင္းအတာနွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနတတ္သည္။ ‘အသိမ်ား’ ပါကပိုထုတ္နိုင္ပါမည္။ အသိနည္းပါကလည္းသိပ္မစိုးရိမ္ပါနွင့္။ Who What When Where Why How ‘ဘ ေျခာက္လံုး’ ကိုသံုး ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္ပါ။ျဖစ္နိုင္သည့္ အေျဖကိုလည္း အလိုလိုစဥ္းစားမိတတ္ပါသည္။ ကိစၥမရွိပါ။


(၅) အေျဖရွာၾကည့္ျခင္း

မိမိ ထုတ္ထားသည့္ေမးခြန္းအတြက္လည္းေကာင္း၊ ၾကိဳတင္ခန္ ့မွန္းထားသည့္ ေမးခြန္းနွင့္အေျဖ (သို ့မဟုတ္) ဇာတ္လမ္းနွင့္ ပတ္သက္ျပီး လည္းေကာင္း ဟုတ္မဟုတ္ အေျဖရွာဖတ္ၾကည့္ပါ။  ဇာတ္လမ္းဆိုပါက တစ္အုပ္လံုး လို လိုဆက္ဖတ္ျဖစ္ နုိင္ပါသည္။ အျခားစာအုပ္မ်ိဳးဆုိပါက စာပံုစံနွင့္အထားအသိုက မ်ားစြာအကူအညီေပးတတ္ပါသည္။ အေျဖ ဘယ္ ေခါင္းစဥ္ေအာက္ မွာ ရွိနိုင္သလဲဆိုသည္ကို အရင္ ေခါင္း စဥ္ရွာ သင့္သည္။ ဥပမာ ေတာင္အာဖရိက လူ မည္း ေခါင္း ေဆာင္ မင္ ဒဲလား၏ ၂၇နွစ္တာအက်ဥ္းမွ လြတ္လာျပီး နိုင္ ငံေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို စာအုပ္၏ ေနာက္ပိုင္းက်က် ေခါင္းစဥ္မ်ားတြင္ေတြ  ့နိင္၏။ (အကယ္၍ သူ  ့အတၲဳပၸတ ၱိပံုစံက ငယ္စဥ္ဘ၀မွ အရြယ္ ၾကီး ရာသို ့စီထားလ်င္။ ဤ ပံု စံ ဟုတ္မဟုတ္ကို နည္းနာ (၁) ကိုသံုးစဥ္က သိျပီး ျဖစ္ လိမ့္မည္။)


(၆) ဖတ္ရသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ကိုစဥ္းစားျခင္း
ဘာကိုရည္ရြယ္ၿပီး ဖတ္မလဲဆိုတာကိုလည္း စဥ္းစားဖို ့လိုပါလိမ့္မည္။ မိမိသိလိုသည့္ အခ်က္အလက္ ကိုသာ ရွာ လို၍လား၊ ဖတ္ၿပီးသမွ် သူတစ္ပါးကို ျပန္ေျပာလို၍လား၊ စာတမ္းေရးလို၍လား၊ အေပ်ာ္သက္သက္လား၊ စသည္ျဖင့္ ရည္ရြယ္ရာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိနိုင္ပါသည္။ ဖတ္ရသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး သံုးသည့္နည္းနာ လည္းကဲြျပား သြား နုိင္ပါသည္။ ဥပမာ ‘လီယာဘုရင္ၾကီး’ကိုအေပ်ာ္သက္သက္ဖတ္ပံုဖတ္နည္း နွင့္ ဘုရင္ၾကီး၏ ဇာတ္ရုပ္အေၾကာင္းကို စာတမ္း ေရးဖို  ့ရန္ ဖတ္နည္း တူနိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ အေပ်ာ္သက္သက္ဆိုပါ က နည္းနာ (၁) မွ ယခုနည္းနာ (၅) အထိသာလိုေသာ္လည္း စာတမ္းျပန္ေရးမည္ (သို ့) ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ဖတ္မည္ဆိုပါက ေအာက္ပါနည္းနာမ်ား ထပ္ လို ပါလိမ့္မည္။


(၇) ဆင့္ကဲဆင့္ကဲ ေမးခြန္းထုတ္ျခင္း

ဘုရင္ၾကီးကို စိတ္ေကာင္းရွိတယ္လို ့ေျပာရမလား။ တရားတယ္ေျပာရမလား။ အသက္ၾကီးလို  ့စိတ္မမွန္ဘူးလို  ့ ့ေျပာရ မလား။ ေလာကဓံမခံနိုင္ဘူးလို ့ေျပာရမလား။ လူကဲမခတ္တတ္ဘူးလား။ 'ဖား' တာကိုကိုပဲၾကိဳက္ျပီးဉာဏ္ ္မရွိဘူလို  ့ေျပာရမလား။ ဤကဲ့သို ့ေမးခြန္းမ်ားထပ္ထုတ္ရပါလိမ့္မည္။ စ မဖတ္မီ သာ ေမးရမည္မဟုတ္ပါ။ ဖတ္ ေန ရင္းလည္း ၾကိဳၾကား ၾကိဳၾကား ေမးခြန္းမ်ားေပၚလာနိုင္ပါသည္။ ထိုေမးခြန္းမ်ားအတြက္ ျပဇာတ္ တစ္ပုဒ္လံုး(သို  ့့မဟုတ္)အခန္းခဲြတစ္ခု (သို ့မဟုတ္) သူ ေျပာသည့္ စာေၾကာင္း တစ္ေၾကာင္းကို တစ္ၾကိမ္ထက္ပိုျပီးဖတ္သင့္ ့္လ်င္ဖတ္ရပါလိမ့္မည္။


(၈) အေသးစိတ္နားလည္ေအာင္ ဖတ္ျခင္း

တစ္ေၾကာင္းခ်င္းနားလည္ေအာင္ဖတ္ျခင္းကိုသာ မဆိုလိုပါ။ တစ္ေၾကာင္းနွင့္တစ္ေၾကာင္း၊ တစ္ပိုဒ္နွင့္တစ္ ပိုဒ္၊ တစ္ခန္းနွင့္တစ္ခန္း (သို ့) ေခါင္းစဥ္တစ္ခုနွင့္တစ္ခု ဘယ္လို ဆက္စပ္သလဲဆိုသည္ကို နားလည္ျခင္း ကို ဆို လို ပါသည္။ အစ အဆံုးတိုင္ စာေၾကာင္းတိုင္းနားလည္ေအာင္ တစ္ ေခါက္ ဖတ္ျပီး တိုင္းလည္း အေသး စိတ္ နား လည္ျပီဟု အျမဲတမ္း မေျပာနုိင္ပါ။ နံပါတ္ (၆) နည္းနာ ျဖစ္ေသာ ဖတ္ရသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္နွင့္လည္း ဆက္ စပ္ေနပါသည္။ ထိုသို ့နားလည္မလည္ကိုလည္း မိမိ ကိုယ္ကို ျပန္ဆန္းစစ္နိုင္ပါသည္။ ဖတ္ထားသည့္ အေၾကာင္းအ ရာ (သို ့) ဇာတ္လမ္းကို သူတစ္ပါးကို ျပန္ေျပာျပၾကည့္ပါ။


(၉) ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ ဖတ္ျခင္း (Critical Reading)


ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ ဖတ္တတ္ရန္ မိမိတစ္ေယာက္တည္း၏ ေမးခြန္မ်ားျဖင့္သာ မလံုေလာက္ေတာ့ပါ။ သူတစ္ပါးနွင့္ ေဆြးေႏြးမွသာရနုိင္ပါသည္။ ထိုအခါ ေဆြးေႏြးမွဳနည္းနာမ်ားလိုလာပါေတာ့သည္။ ေက်ာင္းစာသင္ခန္းမ်ား၊ တကၠသိုလ္စာသင္ခန္းမ်ားက ဤနည္းနာမ်ားကို ေလ့က်င့္ေပးတတ္ၾကပါသည္။ (မရနိုင္ပါက ေလ့က်င့္ေပး နိုင္ သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ အကူအညီယူ၍ ၀ါသနာတူသူမ်ား အုပ္စုေလးမ်ားဖဲြ  ့ကာ ေနာက္ပိုင္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဆက္ရပ္တည္နိုင္ေအာင္ပါ ၾကိဳးစားသင့္သည္။)


(၁၀) ဘာသာစကားသီးသန္ ့နည္းနာမ်ား

အဂၤလိပ္စာေ၀ါဟာရၾကြယ္္ေအာင္္ၾကိဳးစားျခင္း၊ အဂၤလိပ္စာ တစ္ေၾကာင္းခ်င္းဘာသာျပန္ၾကည့့္ျခင္း စသည့္ နည္းနာမ်ားကို ဤေနရာတြင္ အက်ယ္မဆိုလိုေတာ့ပါ။ (ေနာက္ပိုင္း အခ်ိန္ရလ်င္ေရးပါမည္။)

ယခုေဖာ္ျပပါ စာ ဖတ္နည္းနာမ်ားကို သိ ရုံမွ်ျဖင့္ မလံုေလာက္ပါ။ ကၽြမ္းက်င္ေအာင္ အားထုတ္သင့္ပါသည္။

အေစာတလ်င္ ေလ့က်င့္သင့္သည့္ နည္းနာမွာ နံပါတ္ (၆) နည္းနာျဖစ္ပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အဂၤလိပ္စာ ေလ့လာေနသူအမ်ားစု နွင့္ ျမန္မာစာဖတ္သူ အခ်ိဳ ့မွာ (အထင္အားျဖင့္) စာေမးပဲြ အမ်ိဳးမ်ိဳးေျဖရန္ဆိုေသာ ရည္ရြယ္ ္ခ်က္ျဖင့္သာ စာဖတ္ေလ့ရွိၾကေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထိုအခါ အရင္ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ ေျပာခဲ့သလို သံုးသည့္ နည္း နာမွာလည္း ‘တစ္ေၾကာင္းစဲြနည္းနာ’ ဟုဆို နိုင္ေသာ တစ္ေၾကာင္းခ်င္းကို ျမန္မာလိုျပန္ဆိုေသာ နည္းကို သာ လ်င္ သံုးပါေတာ့သည္။ ဘယ္အဂၤလိပ္စာအုပ္ ဘယ္အဂၤလိပ္စာ ျဖစ္ျဖစ္ ထိုသုိ ့ဖတ္တတ္မွသာ ဖတ္တတ္ျပီဟု ေျပာ နိုင္ မည္ အထင္ရွိလာပါသည္။ ထိုမွ်နွင့္ မတင္းတိမ္လ်င္ 'က်က္' လုိက္ရမွ အားရတတ္ၾကပါေတာ့သည္။ေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္ စာဖတ္ျခင္းဆိုသည္မွာ ‘ေ၀လာေ၀း’ ပင္ျဖစ္သြားပါသည္။

နည္းနာ နံပါတ္(၄) နွင့္ နံပါတ္ (၇) ကို္လည္း အပူတျပင္းေလ့က်င့္သင့္ပါသည္။ ဤနည္းနာနွစ္ခုမွာ နံပါတ္ (၉) နည္းနာ နွင့္ တိုက္ရုိက္ဆက္စပ္ေနပါသည္။ ထို ့ျပင္ ျမန္မာစာ ဖတ္ေလ့ရွိသူတစ္ ေယာက္ အတြက္ အျခားနည္း နာမ်ားမွာ မသိမသာ ကၽြမ္း၀င္ျပီးသားျဖစ္နုိင္ပါသည္။

အဆံုးအားျဖင့္ ဘယ္ဘာသာစကားျဖင့္ စာဖတ္ ဖတ္ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ ဖတ္တတ္ဖို ့ပင္ မဟုတ္ပါလား။  စာအရမ္း ဖတ္ျပီးကာမွ သူမ်ားေျပာတိုင္းယံုေနရလ်င္ မည္သည့္စာမွ် မဖတ္တာမွ ေကာင္းေပလိမ့္ဦးမည္ မဟုတ္ပါလား။

(စာၾကြင္း။    ။ဤေဆာင္းပါးကိုလည္း ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ဖတ္ၾကပါ။ ဒီတစ္ပတ္ စာမ်က္နွာ (post) ရွည္သြားသည္။အစ မွအဆံုး ေတာက္ေလွ်ာက္မဖတ္ပါနွင့္။ မသိေသးဟုထင္သည့္ ေခါင္းစဥ္ နံပါတ္ကို စ ဖတ္ပါ။ ေမးခြန္းထုတ္ပါ။ ျပန္ဖတ္ပါ။ ထုတ္ ထိုး အိုးေပါက္ ဖတ္ၾကည့္ပါ။ တတ္နုိင္လ်င္ စာေရးသူကို ျပန္ေမးပါ။ ေက်းဇူးတင္ပါသည္။)